Նյու Յորք, 17 հունիսի, 2022 թվական - Ըստ ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի գնահատականի, հակամարտությունների, բռնության և այլ տիպի ճգնաժամերի պատճառով 36.5 միլիոն երեխաներ տեղահանվել են իրենց տներից 2021 թվականի վերջի դրությամբ. սա Երկրորդ աշխարհամարտից հետո գրանցված ամենամեծ ցուցանիշն է: Այս թիվը ներառում է հակամարտությունների և բռնության պատճառով տեղահանված 13.7 միլիոն փախստական և ապաստարան փնտրող և գրեթե 22.8 միլիոն ներքին տեղահանված երեխա:
 
Այս թվի մեջ ներառված չեն կլիմայի և շրջակա միջավայրի (բնապահպանական) ցնցումների և աղետների հետևանքով տեղահանված երեխաները, ինչպես նաև ուկրաինական պատերազմի պատճառով տեղահանված երեխաները:
 
Տեղահանված երեխաների ռեկորդային բարձր ցուցանիշը հետևանք է շարունակվող ճգնաժամերի, այդ թվում՝ սուր և երկարատև հակամարտությունների, ինչպիսիք են Աֆղանստանում տեղի ունեցողը, հեղհեղուկ (քաղաքական) իրավիճակն այնպիսի երկրներում, ինչպիսիք են Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետությունը կամ Եմենը և կլիմայի փոփոխության հետևանքով սրված ցնցումները:
 
Երեխաների տեղահանումը չափազանց արագ տեմպով է ավելանում: Նախորդ տարվա ընթացքում տեղահանված երեխաների թիվն աշխարհում ավելացել է 2,2 միլիոնով։ «Մենք չենք կարող արհամարհել փաստերը: Հակամարտությունների և ճգնաժամերի հետևանքով տեղահանվող երեխաների թիվը արագորեն աճում է, զուգահեռաբար աճում է նաև նրանց հասնելու և աջակցելու մեր պատասխանատվությունը, - նշել է ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի գործադիր տնօրեն Քեթրին Ռասելը, - հուսամ՝ այս տագնապալի թիվը կառավարություններին կստիպի քայլեր ձեռնարկել, նախ՝ կանխարգելելու տեղահանումները, իսկ եթե, այնուամենայնիվ, երեխաները տեղահանվել են, ապահովելու նրանց բարեկեցությանը և զարգացմանը հիմա և ապագայում նպաստող կրթության, պաշտպանության և այլ կարևորագույն նշանակության ծառայությունների հասանելիությունը»: Ուկրաինական ճգնաժամը, որի հետևանքով ավելի քան 2 միլիոն երեխա է լքել երկիրը, իսկ ներքին տեղահանվել 3 միլիոն, գալիս է գլխավորելու այս ցուցանիշը: Ի լրումն, երեխաներն ու իրենց ընտանիքները լքում են իրենց տները եղանակային ծայրահեղ պայմանների պատճառով, ինչպիսիք են երաշտները Աֆրիկայի հյուսիսարևելյան և Սահելի տարածաշրջաններում, ինչպես նաև ջրհեղեղները Բանգլադեշում, Հնդկաստանում և Հարավային Աֆրիկայում: 2021 թվականին 7.3 միլիոն երեխայի նոր տեղահանումներ են գրանցվել բնական աղետների պատճառով:

Աշխարհում փախստական բնակչությունը ավելի քան կրկնապատկվել է վերջին տասնամյակի ընթացքում. երեխաները այդ ցուցանիշի գրեթե կեսն են կազմում: Տեղահանված երեխաների մեկ երրորդը ապրում է Աֆրիկայի ենթասահարյան հատվածում (3.9 միլիոն կամ 36 տոկոս), մեկ քառորդը Եվրոպայում և Կենտրոնական Ասիայում (2.6 միլիոն կամ 25 տոկոս) և 13 տոկոսը (14 միլիոն) Միջին Արևելքում և Հյուսիսային Աֆրիկայում:

Քանի որ տեղահանված և փախստական երեխաների թիվը հասել է ռեկորդային ցուցանիշի, կենսական նշանակության աջակցության և ծառայությունների հասանելիությունը, ինչպիսիք են առողջապահությունը, կրթությունը, պաշտպանությունը, չի բավարարում: Փախստական երեխաների միայն կեսն է տարրական դպրոց հաճախում, մինչդեռ փախստական դեռահասների քառորդից էլ պակասն է միջնակարգ դպրոց հաճախում:

Արմատախիլ արված երեխաների, լինեն նրանք փախստական, ապաստարան փնտրող, թե ներքին տեղահանված, բարեկեցությունը և անվտանգությունը կարող են լուրջ վտանգվել: Սա հատկապես ճշմարիտ է հարյուր հազարավող առանց ուղեկցության և ծնողներից առանձնացված երեխաների դեպքում, որոնք թրաֆիքինգի, շահագործման, բռնության և չարաշահման ենթարկվելու բարձր ռիսկի տակ են: Աշխարհում թրաֆիքինգի զոհերի մոտավորապես 28 տոկոսը երեխաներ են:

ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը կոչ է անում ՄԱԿ-ի անդամ երկրներին հավատարիմ մնալ արմատախիլ արված բոլոր երեխաների իրավունքներին առնչվող իրենց պարտավորություններին, այդ թվում՝ Փախստականների մասին գլոբալ համաձայնագրի (GCR) և Միգրացիայի հարցերով գլոբալ դաշնագրի (GCM) ներքո ստանձնած պարտավորություններին և շարունակել ներդրումներ կատարել հօգուտ տվյալների և հետազոտությունների, որոնք արտացոլում են փախստականների, միգրանտների և տեղահանված երեխաների խնդիրների ծավալի վերաբերյալ իրականությունը:
 
ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը կոչ է անում կառավարություններին ձեռնարկել վեց գործողություն՝ բոլոր փախստականների, միգրանտների և տեղահանված երեխաների համար հավասար իրավունքների և հնարավորությունների ապահովման համար. Հավասար աջակցություն ցուցաբերել բոլոր երեխաներին, անկախ ծննդավայրից Փախստական, միգրանտ և տեղահանված երեխաներին առաջին հերթին ճանաչել որպես երեխաներ՝ պաշտպանության, զարգացման և մասնակցության համապատասխան իրավունքներով Ընդլայնել կոլեկտիվ գործողությունները՝ ապահովելու հիմնական ծառայությունների արդյունավետ հասանելիություն՝ ներառյալ առողջապահություն և կրթություն, արմատախիլ արված բոլոր երեխաների և ընտանիքների համար՝ անկախ կարգավիճակից Խտրականությունից և այլատյացությունից պաշտպանել փախստականներին, միգրանտներին և տեղահանված երեխաներին Վերջ տալ սահմանների կառավարման վնասակար գործելաոճին և երեխաների ներգաղթի հիմքով կալանքին, ինչպես նաև՝ Հնարավորություն ընձեռել փախստականներին, միգրանտներին և տեղահանված երիտասարդներին՝ բացահայտելու իրենց տաղանդը և իրացնել իրենց ողջ ներուժը:

ՖԼՈՐԵՆՍ/ՆՅՈՒ ՅՈՐՔ, 25-ը մայիսի, 2022 թ. - Հարուստ երկրների մեծամասնությունն անառողջ, վտանգավոր և վնասակար պայմաններ է ստեղծում երեխաների համար ամբողջ աշխարհում: Սրա մասին է խոսվում ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի Ինոչենտի հետազոտությունների գրասենյակի կողմից այսօր հրապարակված վերջին հաշվետվության թերթիկի մեջ: «Ինոչենտի հաշվետվության թերթիկ թիվ 17. վայրեր և տարածքներ»-ը համեմատում է, թե ինչպես են Տնտեսական համագործակցության և զարգացման կազմակերպության (ՏՀԶԿ) և Եվրոպական միության (ԵՄ) 39 երկրները գործում երեխաների համար առողջ միջավայր ապահովելու հարցում: Զեկույցում ներկայացված են այնպիսի ցուցանիշներ, ինչպիսիք են վնասակար աղտոտիչների ազդեցությունը, այդ թվում՝ թունավոր օդը, թունաքիմիկատները, աղբավայրերը և կապարի առկայությունը, մյուս կողմից՝ լույսի հասանելիությունը, կանաչ տարածքները և անվտանգ ճանապարհները, ինչպես նաև երկրների ազդեցությունը կլիմայական ճգնաժամի վրա, ռեսուրսների սպառմանը և էլեկտրոնային թափոնների ստեղծմանը:  Զեկույցում ասվում է, որ եթե աշխարհում բոլորը ռեսուրսներ սպառեն ՏՀԶԿ և ԵՄ երկրներում բնակվող մարդկանց տեմպերով, ապա սպառման մակարդակին համարժեք լինելու համար կպահանջվի 3,3 երկրագունդ: Եթե բոլորը ռեսուրսներ սպառեն այն տեմպերով, որով մարդիկ Կանադայում, Լյուքսեմբուրգում և Միացյալ Նահանգներում են սպառում, ապա առնվազն հինգ երկրագունդ կպահանջվի:
 
Թեև Իսպանիան, Իռլանդիան և Պորտուգալիան գլխավորում են մրցաշարային աղյուսակը, ՏՀԶԿ և ԵՄ բոլոր երկրները չեն, որ կարողանում են առողջ միջավայր ապահովել բոլոր երեխաների համար՝ բոլոր ցուցանիշներով: Ամենահարուստ երկրներից մի քանիսը, այդ թվում՝ Ավստրալիան, Բելգիան, Կանադան և Միացյալ Նահանգները, լուրջ և լայնածավալ ազդեցություն ունեն գլոբալ միջավայրի վրա՝ հիմնված CO2 արտանետումների, էլեկտրոնային թափոնների և մեկ շնչին բաժին ընկնող ռեսուրսների ընդհանուր սպառման վրա: Այս երկրները նաև ցածր դիրք են զբաղեցնում երեխաների համար իրենց սահմաններում առողջ միջավայր ստեղծելու հարցում: Փոխարենը, Լատինական Ամերիկայի և Եվրոպայի ամենաքիչ հարուստ ՏՀԶԿ և ԵՄ երկրները շատ ավելի փոքր ազդեցություն ունեն աշխարհի վրա ընդհանուր առմամբ: «Հարուստ պետությունների մեծամասնությունը ոչ միայն չի կարողանում առողջ միջավայր ապահովել երեխաների համար իրենց երկրների սահմաններում, այլ նաև նպաստում է այդ միջավայրի ոչնչացմանը աշխարհի այլ մասերում», - նշել է ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի Ինոչենտի հետազոտությունների գրասենյակի տնօրեն Գունիլա Օլսոնը (Gunilla Olsson): «Որոշ դեպքերում առկա է այնպիսի պատկեր, երբ պետությունները համեմատաբար առողջ միջավայր են ապահովում երեխաների համար իրենց երկրների սահմաններում՝ միևնույն ժամանակ լինելով նրանց միջավայրը քայքայող հիմնական մեղավորներից աշխարհում այլուր»:  Զեկույցում նաև ասվում է. Այս խմբում ներառված երկրներում բնակվող ավելի քան 20 միլիոն երեխա արյան մեջ կապարի բարձր մակարդակ ունի: Կապարը շրջակա միջավայրի ամենավտանգավոր թունավոր նյութերից է։ Ֆինլանդիան, Իսլանդիան և Նորվեգիան զբաղեցնում են հորիզոնականի առաջին-երրոդ պատվավոր տեղերը՝ իրենց երեխաների համար առողջ միջավայր ապահովելու հարցում, մինչդեռ աշխարհում, ընդհանուր առմամբ, վերջից երեք հորիզոնականներն են զբաղեցնում՝ արտանետումների, էլեկտրոնային թափոնների և սպառման բարձր ցուցանիշներով: Իսլանդիայում, Լատվիայում, Պորտուգալիայում և Միացյալ Թագավորությունում 5 երեխայից 1-ը տուժում է տանը տիրող խոնավության և բորբոսի պատճառով, իսկ Կիպրոսում, Հունգարիայում և Թուրքիայում՝ 4 երեխայից ավելի քան 1-ը: Շատ երեխաներ թունավոր օդ են շնչում ինչպես դրսում, այնպես էլ տանը: Մեքսիկայում օդի աղտոտվածության հետևանքով առողջ կյանքի 3,7 տարի է կորսվում յուրաքանչյուր հազար երեխայի հաշվով, մինչդեռ ամենացածր ցուցանիշն ունի՝ Ֆինլանդիան և Ճապոնիան՝ 0,2 տարի: Բելգիայում, Չեխիայում, Իսրայելում, Նիդեռլանդներում, Լեհաստանում և Շվեյցարիայում յուրաքանչյուր 12-ից ավելի երեխաներից 1-ը տուժում է թունաքիմիկատների բարձր ցուցանիշի առկայության պատճառով: Թունաքիմիկատներով աղտոտված լինելը փոխկապակցված է քաղցկեղի հետ՝ պատճառ հանդիսանալով մանկական լեյկոզի առաջացման համար և կարող է վնասել երեխաների նյարդային, սրտանոթային, մարսողական, վերարտադրողական, էնդոկրին, արյան և իմունային համակարգերը:  
ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը կոչ է անում ձեռնարկել հետևյալ քայլերը երեխաների միջավայրը պաշտպանելու և բարելավելու համար՝ Ազգային, մարզային և տեղական մակարդակի կառավարման մարմինները պետք է առաջնորդեն երեխաների միջավայրի բարելավմանն ուղղված գործողություններն այսօր՝ նվազեցնելով թափոնների քանակը, օդի և ջրի աղտոտվածությունը և ապահովելով բարձրորակ բնակարաններ և թաղամասեր: Բարելավել միջավայրը առավել խոցելի երեխաների համար: Աղքատ ընտանիքների երեխաները ավելի շատ են ենթարկվում շրջակա միջավայրի վնասների ազդեցությանը, քան ավելի հարուստ ընտանիքների երեխաները: Սա ամրապնդում և ընդգծում է առկա թերություններն ու անհավասարությունները: Ապահովել, որ բնապահպանական քաղաքականությունը զգայուն լինի երեխաների կարիքների նկատմամբ: Կառավարությունները և քաղաքականություն մշակողները պետք է համոզվեն, որ երեխաների կարիքները արտացոլված են կայացվող որոշումների մեջ: Բոլոր որոշում կայացնող չափահաս անձինք՝ ծնողներից մինչև քաղաքական գործիչներ, պետք է հաշվի առնեն երեխաների տեսակետները՝ ներառելով դրանք ապագա սերունդների վրա անհամաչափ ազդեցություն ունեցող քաղաքականություն մշակելիս: Ներգրավել երեխաներին և պատանիներին՝ ապագայի հիմնական շահագրգիռ կողմին: Երեխաներն այսօրվա բնապահպանական խնդիրների ազդեցությանը ամենաերկարն են ենթարկվելու; միևնույն ժամանակ նրանք ամենափոքր ազդեցությունն ունեն իրադարձությունների ընթացքի վրա։ Բոլոր մակարդակներում որոշումներ կայացնող չափահաս անձինք՝ ծնողներից մինչև քաղաքական գործիչներ, պետք է լսեն նրանց տեսակետը և հաշվի առնեն դրանք ապագա սերունդների վրա անհամաչափ ազդեցություն ունեցող քաղաքականություն մշակելիս։ Կառավարությունները և բիզնեսը պետք է հիմա՛ արդյունավետ գործողություններ ձեռնարկեն՝ հարգելով իրենց ստանձնած պարտավորությունները՝ նվազեցնելու ջերմոցային գազերի արտանետումները մինչև 2050 թվականը: Կլիմայի փոփոխությանը հարմարվելուն ուղղված գործողությունները ևս պետք է լինեն առաջնահերթ ինչպես կառավարությունների, այնպես էլ համաշխարհային հանրության և բոլոր ոլորտների համար՝ սկսած կրթությունից մինչև ենթակառուցվածքներ: «Դա մեր պարտքն է թե՛ ինքներս մեր հանդեպ, թե՛ ապագա սերունդների, - ստեղծել ավելի բարենպաստ վայրեր և տարածքներ երեխաների զարգացման համար», - նշել է Օլսոնը: «Ահռելի չափերի հասնող թափոնները, վնասակար աղտոտիչները և սպառված բնական ռեսուրսները վնաս են հասցնում մեր երեխաների ֆիզիկական և մտավոր առողջությանը և սպառնում մեր մոլորակի կայունությանը: Մենք պետք է իրականացնենք այնպիսի քաղաքականություն և ձեռնարկենք այնպիսի քայլեր, որոնք կպաշտպանեն բնական միջավայրը, ինչից ամենաշատը կախված են երեխաներն ու երիտասարդները»:

ԺՆԵՎ/ՆՅՈՒ ՅՈՐՔ, 20 մայիսի 2022 թ. - ԱՀԿ-ի և ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի հրապարակած նոր զեկույցը փաստում է, որ ավելի քան 2,5 միլիարդ մարդ կարիք ունի մեկ կամ մի քանի աջակցող միջոցների, ինչպիսիք են սայլակները, լսողական սարքերը կամ հավելվածները, որոնք օգնում են հաղորդակցությանը և ճանաչողությանը: Այդուհանդերձ, նրանցից գրեթե մեկ միլիարդին հասանելի չեն այդ միջոցները, հատկապես ցածր և միջին եկամուտ ունեցող երկրներում, որտեղ կյանքի որակ փոխող այս միջոցների 3%-հասանելիություն կա:

Աջակցող տեխնոլոգիաների գլոբալ զեկույցն առաջին անգամ փաստեր է ներկայացնում աշխարհում աջակցող միջոցների  անհրաժեշտության և հասանելիության վերաբերյալ և մի շարք առաջարկություններ տալիս՝ ընդլայնելու դրանց հասանելիությունը, դրանց անհրաժեշտության մասին բարձրացնելու իրազեկության մակարդակը և ներառական քաղաքականություն իրականացնելու համար՝ բարելավելու միլիոնավոր մարդկանց կյանքը:

«Աջակցող տեխնոլոգիաները փոխում են կյանքի որակը. դրանք հաշմանդամություն ունեցող երեխաների առջև բացում են կրթության, հաշմանդամություն ունեցող մեծահասակ անձանց համար՝ աշխատանքի և սոցիալական շփումների դռները, իսկ տարեցների համար՝ ապահովում արժանապատիվ ինքնուրույն կյանք», - նշել է ԱՀԿ-ի գլխավոր տնօրեն, դոկտոր Թեդրոս Ադհանոմ Գեբրեյեսուսը:  «Կյանքի որակը փոխող գործիքներից օգտվելու հնարավորություն մարդկանց չտալը ոչ միայն մարդու իրավունքների խախտում է, այլև տնտեսապես անհեռատես է: Մենք կոչ ենք անում բոլոր երկրներին՝ ֆինանսավորել և առաջնահերթություն տալ աջակցող տեխնոլոգիաների հասանելիության ընդլայնմանը՝ բոլորի՛ն հնարավորություն տալով իրացնելու իրենց ներուժը»:

«Գրեթե 240 միլիոն երեխա հաշմանդամություն ունի: Երեխաներին զարգանալու համար անհրաժեշտ միջոցներ ունենալու իրավունքից զրկելը վնաս է հասցնում ոչ միայն առանձին երեխաներին, այլև նրանց ընտանիքներին և համայնքներին զրկում է այն ամենից, ինչին նրանք կարող էին օգուտ բերել, եթե բավարարվեին իրենց կարիքները», - նշել է ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի գործադիր տնօրեն Քեթրին Ռասելը: «Առանց աջակցող տեխնոլոգիաների հասանելիության` հաշմանդամություն ունեցող երեխաները կշարունակեն կրթություն չստանալ, երեխաների աշխատանքի մեջ ներգրավվելու ավելի մեծ վտանգի տակ կլինեն և կշարունակեն ենթարկվել խարանի և խտրականության՝ մեծապես վնաս հասցնելով իրենց վստահությանն ու բարեկեցությանը»:

Զեկույցում նշվում է, որ մեկ կամ մի քանի աջակցող միջոցների կարիք ունեցող մարդկանց թիվը, ամենայն հավանականությամբ, մինչև 2050 թվականը կաճի մինչև 3,5 միլիարդ՝ կապված բնակչության ծերացման և ամբողջ աշխարհում ոչ վարակիչ հիվանդությունների տարածվածության աճի հետ: Զեկույցը նաև ընդգծում է հասանելիության հսկայական բացը ցածր և բարձր եկամուտ ունեցող երկրների միջև: 35 երկրների վերլուծությունը փաստում է, որ հասանելիության մակարդակը տատանվում է 3%-ից մինչև 90% աղքատ երկրներ - հարուստ երկրներ հարաբերակցության մեջ:

Մատչելիությունը հասանելիության հիմնական խոչընդոտն է, նշվում է զեկույցում: Աջակցող միջոցներից օգտվող մարդկանց գրեթե երկու երրորդը հայտնել է, որ դրանք ձեռք բերելու համար իր գրպանից է վճարել: Մյուսները հայտնել են, որ ապավինում են ընտանիքին և ընկերներին՝ իրենց կարիքները ֆինանսապես հոգալու համար:

Զեկույցում ներկայացված 70 երկրներում անցկացված հարցումը փաստում է, որ ծառայությունների մատուցման և աջակցող տեխնոլոգիաների գործում հմտացած աշխատուժի մեծ բացեր կան, հատկապես ճանաչողության, հաղորդակցության և ինքնասպասարկման ոլորտներում: ԱՀԿ-ի կողմից հրապարակված նախորդ հարցումները փաստում են, որ հիմնական խոչընդոտներն են տեղեկացվածության պակասը և անմատչելի գները, ծառայությունների բացակայությունը, արտադրանքի անբավարար որակը, տեսականին և քանակը, ինչպես նաև գնումների և մատակարարման շղթայի մարտահրավերները:

Համարվում է, որ աջակցող միջոցների շնորհիվ հաշմանդամություն ունեցող անձիք մյուսներին հավասար մասնակցում են համայնքային կյանքին, իսկ առանց դրանց՝ նրանք կարող են իրենց անտեսված զգալ, մեկուսանալ, ապրել աղքատության մեջ, սովի բախվել, արդյունքում ՝ ընտանիքից, համայնքից և պետական աջակցությունից նրանց կախվածությունը կարող է ավելի մեծանալ:

Հաշմանդամություն ունեցող անձանց համար աջակցող միջոցների դրական ազդեցությունը դուրս է գալիս անհատ օգտատերերի առողջության, բարեկեցության, մասնակցության և ներառման բարելավման շրջանակից. շահում են նաև ընտանիքները և հասարակությունները: Օրինակ՝ որակյալ, անվտանգ և մատչելի աջակցող միջոցների հասանելիության ընդլայնումը հանգեցնում է առողջապահական և սոցիալական ծախսերի կրճատմանն ու նպաստում է ավելի արդյունավետ աշխատուժ ունենալուն՝ անուղղակիորեն խթանելով տնտեսական աճը:

Հաշմանդամություն ունեցող երեխաների համար աջակցող տեխնոլոգիաների հասանելիությունը հաճախ առաջին քայլն է մանկության զարգացման, կրթության հասանելիության, սպորտով զբաղվելու և քաղաքացիական կյանքին մասնակցելու և իրենց հասակակիցների նման աշխատաշուկայի պահանջներին պատրաստվելու համար: Հաշմանդամություն ունեցող երեխաները լրացուցիչ դժվարություններ ունեն՝ կապված իրենց զարգացման հետ, ինչը ենթադրում է միջոցների կամ տեխնոլոգիաների հաճախակի կարգավորումներ կամ աջակցող միջոցների փոխարինում:

Հասանելիությունը բարելավելու նպատակով զեկույցում կոնկրետ գործողությունների առաջարկություններ են արվում, այդ թվում՝ Բարելավել հասանելիությունը կրթության, առողջապահության և սոցիալական ապահովության համակարգերում Ապահովել աջակցող միջոցների առկայությունը, անվտանգությունը, արդյունավետությունը և մատչելիությունը Ընդլայնել, դիվերսիֆիկացնել և բարելավել աշխատուժի կարողությունները Ակտիվորեն ներգրավել աջակցող տեխնոլոգիաներ օգտագործողներին և նրանց ընտանիքներին Բարձրացնել հանրային իրազեկվածության աստիճանը և պայքարել խտրականության դեմ Տվյալների և ապացույցների վրա հիմնված ոլորտային քաղաքականություն մշակել Ներդրումներ կատարել հօգուտ հետազոտությունների, նորարարության և էկոհամակարգի բարելավման Ներառել աջակցող միջոցների ապահովումը մարդասիրական արձագանքի ծրագրերում Միջազգային համագործակցության շրջանակներում երկրներին տրամադրել տեխնիկական և տնտեսական աջակցություն: Հայաստանում աջակցող միջոցների/տեխնոլոգիաների հասանելիությունը բարելավելու նպատակով ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը, ՄԱԶԾ-ի հետ համագործակցությամբ, աշխատում է հետևյալի ուղղությամբ՝ Մշակել աջակցող միջոցների/տեխնոլոգիաների քաղաքականության շրջանակը, այդ թվում՝ ֆինանսավորման մեխանիզմները, վերանայել պետական բյուջեի շրջանակներում տրամադրվող աջակցող միջոցների ցանկը և մասնագիտական ծառայությունների մատուցման տեխնիկական բնութագրերը: Նպաստել սոցիալական, կրթական և առողջապահական համակարգերի միջև համագործակցությանը աջակցող միջոցների միասնական և համակարգված տրամադրման նպատակով: Ներառել տարատեսակ աջակցող միջոցների մասին տեղեկատվությունը և անհրաժեշտության գնահատումը հաշմանդամության գնահատման գործընթացի մեջ: Աջակցել կրթական ծառայություններ մատուցողներին կրթական գործընթացում աջակցող միջոցների կիրառմանը և աջակցող միջոցների կիրառման առավելությունների մասին իրազեկվածության բարձրացմանը:

ԵՐԵՎԱՆ, 23-ը մայիսի, 2022թ. - ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը և Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերությունը եզակի համագործակցություն են մեկնարկել «Առողջ ապրելակերպ» ամենօրյա ծրագրի շրջանակում՝ աջակցելու մայրիկներին և հայրիկներին դրական ծնողավարման վերաբերյալ վստահելի տեղեկատվություն ձեռք բերել առաջատար փորձագետների կողմից: Ծրագրի՝ «ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի անկյուն. դրական ծնողավարում» խորագրով հատվածը եթերում է լինելու շաբաթը երկու անգամ. այն մշակվել է «Ծնողի դպրոց» հասարակական կազմակերպության աջակցությամբ:

Շարքի ընթացքում գործնական խորհուրդներ են տրվելու ծնողներին, որոնք կբարելավեն ծնողավարման հմտությունները, երեխաների և ընտանիքի անդամների հետ փոխհարաբերությունները, ինչպես նաև կխթանեն ինքնախնամքի մշակույթը, ինչպես նաև հոգեկան առողջության և բարեկեցության վերաբերյալ դրական վերաբերմունք կսերմանեն: «Մարզեր կատարած իմ այցերի ընթացքում հաճախ եմ լսել կանանցից, հատկապես նորաթուխ մայրերից, որ ակտիվորեն տեղեկատվություն են փնտրում երեխայի խնամքի և ծնողավարման մասին, բայց սովորաբար գտնում են կա՛մ ոչ արդիական տեղեկատվություն, կամ էլ՝ առցանց օտարալեզու աղբյուրներ: Համագործակցելով Հանրային հեռուստատեսության և «Ծնողի դպրոցի» հետ՝ մենք փորձել ենք օգտակար տեղեկատվություն տրամադրել խնամակալներին մայրենի լեզվով Հայաստանի առաջատար հոգեբանների կողմից»,- նշել է Հայաստանում ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի ներկայացուցչի պաշտոնակատար Սիլվիա Մեստրոնին: «Մշակված նյութերը անդրադառնում են նաև դեռահասությանը՝ որպես մանկության շրջան: Սա յուրահատուկ ժամանակահատված է յուրաքանչյուրի կյանքում, երբ ծնողավարությունը պահանջում է  տվյալ զարգացման փուլին համապատասխան մոտեցում»: «Առաջին ալիքը, որպես հանրային հեռարձակող, շատ կարևոր կրթական առաքելություն ունի, այդ թվում՝ առողջ հասարակության ձևավորման գործում: Շատ կարևոր ենք համարում ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի հետ դրական ծնողավարության թեմայով համագործակցության մեկնարկը: Սա շատ կարևոր նախաձեռնություն է, որն օգնելու է ունենալ ավելի իրազեկված, բարձր գիտակցությամբ  հասարակություն: Վստահ եմ, որ առաջիկայում այլ ձևաչափերով ևս կխթանենք ծնողավարության հմտությունների զարգացումը»,- նշել է Հանրային հեռուստաընկերության գլխավոր պրոդյուսեր, գործադիր տնօրենի տեղակալ Տիգրան Վիրաբյանը: «Մեր փորձագետների համար հեշտ գործ չի եղել շարքի համար ամենահրատապ, գործնականում կիրառվող և ընդգրկուն թեմաներ ընտրելը: Գիտակցված և դրական ծնողավարման վերաբերյալ այնքան շատ բան կա ծնողներին ասելու, բայց մենք որոշեցինք կենտրոնանալ ավելի գործնական խորհուրդների և ծնողներին հմտությունների և սովորությունների գործիքակազմ տրամադրելու վրա, որոնք կօգնեն նրանց շոշափելի փոփոխություններ բերել ծնող-երեխա փոխհարաբերություններում: Մենք փոխանցում ենք տեղեկություն և մեթոդներ, թե ինչպես դառնալ հմուտ և երջանիկ ծնող, քանի որ հավատում ենք, որ միայն երջանիկ ծնողները կարող են մեծացնել երջանիկ երեխաներ»,- նշել է «Ծնողի դպրոց» ՀԿ-ի հիմնադիր Աննա Վելիցյանը: «ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի հետ այս համագործակցությունը մեզ աննախադեպ հնարավորություն ընձեռեց հասնելու յուրաքանչյուր հայ ծնողի երկրի յուրաքանչյուր անկյունում, մի բան, որի մասին մենք՝ որպես ծնողավարության հոգեբաններ, միայն երազել կարող էինք: Հաղորդաշարին հետևեք Հանրային հեռուստաընկերությամբ ժամը 18:00-ին կամ դիտեք առցանց ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի յություբյան ալիքով:

ՔՈՎԻԴ-19 համավարակով և Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությամբ պայմանավորված սոցիալ-հոգեբանական աջակցությունը, այդ թվում դրական ծնողավարումը, ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի հիմնական ծրագրային ուղղություններից են վերջին տարիներին: 2020-2022 թվականներին ավելի քան 32,000 ծնող և երեխա աջակցություն է ստացել անհատական և խմբային ձևաչափերով: Դրական ծնողավարմանը նպաստելու համար ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը և ՀՀ առողջապահության նախարարությունը նաև ստեղծել են հայալեզու www.babycef.am կայքը, որի միջոցով հայրիկներն ու մայրիկները կարող են ստանալ վստահելի խորհուրդներ: