Կազմ, պատրաստ, անվտանգ՝ Սննդի անվտանգության համաշխարհային օր 2024 «Սննդի անվտանգություն. պատրաստ լինել անսպասելիին»

Միացյալ ազգերի կազմակերպության Պարենի և գյուղատնտեսության կազմակերպությունը (ՊԳԿ) և Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպություննը (ԱՀԿ), հիմնական գործընկերների հետ համատեղ, նշում են Սննդի անվտանգության համաշխարհային օրը՝ «Սննդի անվտանգություն. Պատրաստ լինել անսպասելիին» խորագրի ներքո։ Այս տարվա թեման ընդգծում է սննդամթերքի անվտանգության չնախատեսված միջադեպերին պատրաստվածության կարևորությունը՝ սկսած փոքր տեղական իրադարձություններից մինչև խոշոր միջազգային ճգնաժամեր: Ամեն տարի աշխարհում մոտավորապես 600 միլիոն մարդ տառապում է մոտ 200 տարբեր տեսակի սննդային հիվանդություններից, որոնցից 420,000 կանխարգելելի մահերի են հանգեցնում։ Դրանց բեռն ամենաշատը ընկնում է աղքատ ազգաբնակչության և երիտասարդների վրա: Սննդի անվտանգության ապահովումը ոչ միայն կարևոր է պարենային անվտանգության համար, այլև կենսական նշանակություն ունի սննդամթերքի միջոցով փոխանցվող հիվանդությունների նվազեցման համար, որոնք անհամաչափելիորեն ազդում են խոցելի բնակչության վրա: Վերջերս Հայաստանում տեղի ունեցած ջրհեղեղները փաստում են սննդի անվտանգության ապահովման անհրաժեշտությունը: Լոռիում և Տավուշում ջրհեղեղները աղտոտեցին ջրամատակարարման համակարգերը և սննդի աղբյուրները, մեծացնելով սննդային հիվանդությունների ռիսկը՝ շեշտադրելով Հայաստանում սննդի անվտանգության միջոցառումների ամրապնդման անհրաժեշտությունը: 

Ամեն տարի, Սննդի անվտանգության համաշխարհային օրը կարևոր հիշեցում է այն մասին, որ սննդի անվտանգությունը հավաքական պատասխանատվություն է: Այս օրը մենք բարձրաձայնում ենք, որ, չնայած բոլոր ջանքերի՝ արտադրողներից մինչև սպառողներ, բոլորը իրենց դերն են կատարում՝ ապահովելու յուրաքանչյուրիս ափսեի սննդամթերքի անվտանգությունը, կան իրավիճակներ, երբ տեղի է ունենում անսպասելին: Պատրաստված լինելը անչափ կարևոր է բնական աղետների, ինչպես նաև էլեկտրաէներգիայի անջատումների, սննդային թունավորումների կամ ներմուծված արտադրանքի բռնկումների դեպքում: Միշտ կա ավելին, որ մենք կարող ենք անել հիվանդությունը կանխելու համար: Մեր օրերում սննդի մատակարարման փոխկապակցված գլոբալ շղթայում սննդի անվտանգության վտանգները կարող են տեղական խնդրից արագ վերաճել միջազգային արտակարգ իրավիճակի: 

Սննդի անվտանգության ապահովումը յուրաքանչյուր պետության կարևոր և հրատապ խնդիրներից է։ Սպառողների առողջության ապահովման նպատակով սննդամթերքի անվտանգության զարգացումն ու բարելավումը Հայաստանի Հանրապետության կառավարության առաջնահերթություններից է։ Հայաստանը զգալի առաջընթաց է գրանցել սննդամթերքի անվտանգության բարելավման գործում՝ համաշխարհային չափանիշներին հետևելու միջոցով: Համաշխարհային տոնակատարությունների շրջանակում Հայաստանը ուշադրության կարժանացնի այն անհատներին և կազմակերպություններին, որոնք ակնառու ներդրում են ունեցել սննդի անվտանգության ոլորտում: Այս ճանաչումն ընդգծում է հավաքական ջանքերի կարևորությունը և նվիրված աշխատանքի ազդեցությունը սննդամթերքի անվտանգության ապահովման գործում: 

ՊԳԿ-ն և ԱՀԿ-ն Հայաստանում համատեղ խթանել են «Մեկ առողջություն» բազմաոլորտ մոտեցումը և աջակցել սննդամթերքի անվտանգության քաղաքականության մշակմանը և բարելավմանը: ՊԳԿ-ն աջակցում է Հայաստանի կառավարությանը իրականացնել գիտական, վերլուծական և փորձագիտական կարողությունների զարգացում՝ ռիսկերի վերլուծության, սննդամթերքի անվտանգության վաղ նախազգուշացման համակարգերի և սննդամթերքի անվտանգության արտակարգ իրավիճակներին արձագանքման ուղղությամբ,: ԱՀԿ-ն կարևոր դեր է ունեցել հանրային առողջության ռիսկերի կանխարգելման, հայտնաբերման և արագ արձագանքման կարողությունների բազմոլորտ գնահատման գործընթացում: Համատեղ արտաքին գնահատումը երկրին օգնել է բացահայտել մարդկանց և կենդանիների առողջության համակարգերում առկա բացերը և կառավարությանը տրամադրել առաջարկություններ, ներառյալ սննդամթերքի անվտանգության և հակամանրէային դեղերի նկատմամբ կայունության վերաբերյալ: Արտաքին գնահատման արդյունքները ուղեցույց են Առողջապահության անվտանգության ազգային գործողությունների ծրագրի մշակման համար: 

Հայաստանի կառավարության հետ երկար տարիներ սերտ համագործակցության արդյունքում ՊԳԿ-ն և ԱՀԿ-ն նպաստել են ոլորտային քաղաքականության բարելավմանը, ազգային լաբորատորիաների և հարակից ենթակառուցվածքների կարողությունների հզորացմանը ՝ հակամանրէային դեղերի նկատմամբ կայունության և հակամանրէային մնացորդների հայտնաբերման վերաբերյալ տվյալների հավաքագրման և փոխանակման նպատակով, ինչպես նաև աջակցել են ազգային ռազմավարության և բազմաոլորտ գործողությունների ծրագրի մշակման գործում՝ հակամանրէային դեղերի նկատմամբ կայունության տարածումը կանխելու և վերահսկելու համար: 

Հիմնական փաստեր և թվեր. 

• Աշխարհում յուրաքանչյուր տասներորդ մարդն ամեն տարի հիվանդանում է աղտոտված սննդից, ինչը ազդում է բոլոր երկրների վրա: Ավելի քան 200 հիվանդություններ առաջանում են մանրէներից, վիրուսներից, մակաբույծներից կամ այնպիսի քիմիական նյութերից, ինչպիսիք են ծանր մետաղները։ 

• Մինչև 5 տարեկան երեխաները կազմում են բնակչության 9%-ը, սակայն կրում են սննդային հիվանդությունների բեռի 40%-ը: 

• Սննդամթերքի անվտանգության չափանիշները պաշտպանում են բոլորի կյանքը և շատերի ապրուստը, սահմանելով չափանիշներ, որոնցով սննդամթերքը պետք է համապատասխանի սպառողներին պաշտպանելու և արտադրանքի նկատմամբ վստահություն զարգացնելու համար: 

• Շուրջ 60 տարի Codex Alimentarius հանձնաժողովը սահմանում է սննդի միջազգային ստանդարտները: Codex Alimentarius-ը կամ «Սննդի օրենսգիրքը» ՊԳԿ-ի և ԱՀԿ-ի կողմից սահմանված ստանդարտների, ուղեցույցների և գործնական կանոնների հավաքածու է, որն ընդունվել է Հանձնաժողովի կողմից։