ՄԱԿ-ի Գլխավոր քարտուղարի ելույթը ՄԱԿ-ի Տնտեսական և սոցիալական խորհրդի զարգացմանը միտված օպերատիվ գործունեությանը նվիրված հատվածում

Ճգնաժամի մեջ գտնվող աշխարհում Կայուն զարգացման նպատակները (ԿԶՆ) փրկելն ավելի կարևոր է, քան երբևէ։ Եվ գիտեմ՝ ինչ եմ ասում։ Երբ տեսնում ենք, որ ԿԶՆ-ների մեծ մասը հետընթաց է ապրում մեր առջև ծառացած ճգնաժամերի կուտակման պատճառով, դրանց փրկությունը պետք է լինի մեր ընդհանուր առաջնահերթությունը։

ՔՈՎԻԴ-19 համավարակը հանգեցրել է մոտ 15 միլիոն մարդու մահվան։

Միայն 2020 թվականին դրա հետևանքով 100 միլիոն մարդ հայտնվեց աղքատության մեջ: Եվ այն մի ամբողջ սերնդի հաշվով հետ է մղել մարդկային զարգացումը, հատկապես կանանց իրավունքները։

Համավարակը ենթադրում էր միասնական արձագանք՝ հիմնված զարգացած և զարգացող երկրների միջև համերաշխության վրա, բայց դա տեղի չունեցավ։

Զարգացած երկրները հսկայական գումարներ են ներդրել սեփական վերականգնման համար։ Զարգացող երկրները մնացել են ճակատագրի քմահաճույքին այն համաշխարհային ֆինանսական համակարգի պայմաններում, որը աշխատում է հօգուտ ամենահարուստ մարդկանց և պատժում ամենաաղքատներին։

Հետևաբար, զարմանալի չէ, որ բարձր եկամուտ ունեցող երկրներում մարդկանց 72 տոկոսը ստացել է ՔՈՎԻԴ-19 պատվաստանյութի առնվազն մեկ չափաբաժին, իսկ ցածր եկամուտ ունեցող երկրների մարդկանց ընդամենը 17 տոկոսն է պատվաստվել։

Շատ զարգացող երկրներ այժմ բախվում են համավարակի առողջապահական և սոցիալ-տնտեսական ազդեցության, անհավասար վերականգնման, կլիմայական ճգնաժամի հետևանքների, և Ուկրաինայում պատերազմի հետևանքով պարենային, վառելիքի և ֆինանսական շուկաներում առաջացած տնտեսական ցնցման հետ։

Մենք բախվում ենք գլոբալ մասշտաբով արտակարգ իրավիճակի զարգացման հետ։  Կառավարություններն ու մարդիկ հույս ունեն, որ այս դժվարին ժամանակներում Միավորված ազգերի կազմակերպությունը կաջակցի։

Միևնույն ժամանակ, դեռ հույս կա։

Օրակարգը 2030-ը մնում է մեր առաջընթացի ամենահստակ ուղին։

Վերջին երեք տարվա ընթացքում, ձեր աջակցության շնորհիվ, Միավորված ազգերի կազմակերպության զարգացման համակարգը վերափոխվել է և ավելի լավ է պատրաստված արձագանքելու երկրների կարիքներին և առաջնահերթություններին, ներառյալ օգնելու նրանց հաղթահարել բազմաթիվ ճգնաժամեր։

Քառամյա քաղաքականության համապարփակ վերանայման վերաբերյալ իմ զեկույցի անկախ աղբյուրներն ու գնահատումները մատնանշում են նույն եզրակացությունը. ՄԱԿ-ի երկրների թիմերի նոր սերունդն արդեն ավելի մեծ է, քան նրա մասերի ընդհանուր թիվը։

Երկրների կառավարությունների ավելի քան 95 տոկոսը, որտեղ ծրագրեր ենք իրականացնում, նշել են, որ ՄԱԿ-ի երկրների թիմերն ավելի ինտեգրված և համագործակցային բնույթի են՝ 2019 թվականի 80 տոկոսի համեմատ։

Կառավարությունների գրեթե 90 տոկոսը ընդունում է մշտական համակարգողների առաջատար դերը ազգային ծրագրերին և առաջնահերթություններին ռազմավարական աջակցություն ցուցաբերելու հարցում։

Կառավարությունների ավելի քան 92 տոկոսը հաստատել է, որ ՄԱԿ-ն արդյունավետ կերպով արձագանքել է ՔՈՎԻԴ-19 համավարակին։

Կառավարությունների ավելի քան 80 տոկոսը նշել է, որ օգտվել են կլիմայական գործողությունների վերաբերյալ խորհրդատվությունից։

ՄԱԶԾ-ն աջակցել է 120 երկրի Գլազգոյում կայանալիք Կլիմայի փոփոխության համաժողովից՝ COP26-ից առաջ ձևակերպելու և վերանայելու իրենց «Ազգային մակարդակով սահմանված գործողությունների» փաստաթուղթը և «Հարմարվողականության ազգային ծրագիրը»։

Մեր ջանքերը՝ ամրապնդելու բազմաթիվ երկրներում գործող ոլորտային գրասենյակները և ավելի նպատակային աջակցություն տրամադրելու Փոքր կղզի-զարգացող պետություններին, հուսադրող արդյունքներ են տվել։ Փոքր կղզի-զարգացող պետությունների կառավարությունների գրեթե 85 տոկոսը համարում է, որ ՄԱԿ-ի երկրների թիմերը գործում են իրենց ազգային կարիքներին համահունչ։

2021 թվականին արդյունավետության աճը կազմել է ավելի քան 195 միլիոն դոլար, ինչը 53 տոկոսով ավելի է, քան 2020 թվականին։

Նաև ուժեղացնում ենք թափանցիկությունն ու հաշվետվողականությունը՝ ավելի համակարգված օգտագործելով տվյալները և անկախ գնահատումները մեր զեկույցներում։

Սրանք ընդամենը որոշ օրինակներ են, որ ցույց են տալիս զգալի առաջընթաց։

Շնորհակալ եմ ձեր վստահության և մեր բարեփոխումների վերաբերյալ դրական արձագանքների համար։

Բայց գոհունակություն հայտնելու ժամանակը չէ։ Աշխարհը մարտահրավերների առջև է կանգնած, և մինչ այժմ միջազգային համագործակցությունը օգուտ չի բերել նրանց, ովքեր դրա կարիքն ունեն։

Այլընտրանք չունենք, քան շարունակել ընդլայնել մեր հնարավորությունները և մեծացնել մեր ջանքերը։

Զարգացման բարեփոխումների օգուտները պետք է վերածվեն աննախադեպ մասշտաբների արդյունքների՝ փրկելու Կայուն զարգացման նպատակները։

Մեծացնելը կենթադրի փոփոխություն մեր մոտեցման մեջ, քանի որ ոչ մի գործակալություն դա չի կարող միայնակ անել։

Կկարողանանք հավաքագրել ներդրումների անհրաժեշտ մակարդակը միայն այն դեպքում, եթե միավորենք Միավորված ազգերի կազմակերպության մեր ռեսուրսները պարենային համակարգերում, էներգետիկայում, թվային տեխնոլոգիաներում և այլ ոլորտներում անհրաժեշտ բարեփոխումներին աջակցելու համար։

Մշտական համակարգողները առանցքային դեր կխաղան, ՄԱԿ-ի զարգացման համակարգին հնարավորություն ընձեռելով նպաստել այս բարեփոխումներին, միաժամանակ ընդլայնելով սոցիալական պաշտպանության և արժանապատիվ աշխատատեղերի հասանելիությունը բոլորի համար։

Այս անցումային գործընթացները մեր մեկնարկային կետերն են՝ Օրակարգ 2030-ի ողջ ընթացքում մեծածավալ լուծումներ առաջարկելու համար։

Փրկել ԿԶՆ-ներին, նշանակում է փրկել զարգացող տնտեսություններն ամբողջ աշխարհում։

Միջազգային ֆինանսական հաստատությունները և Բազմակողմ զարգացման բանկերը պետք է ավելացնեն այդ երկրներին անհապաղ իրացնելի միջոցների տրամադրման ծավալը և ընդլայնեն հարկաբյուջետային հնարավորությունները՝ ավելի շատ ֆինանսավորում հատկացնելով դրամաշնորհների և արտոնյալ վարկերի տեսքով։

Երկարաժամկետ հեռանկարում համաշխարհային ֆինանսական համակարգի ամբողջական վերանայման կարիք ունենք։

Մեր ընդհանուր օրակարգի վերաբերյալ իմ զեկույցում նշված առաջարկությունները ներառում են Նոր գլոբալ գործարք՝ ապահովելու ուժի, հարստության և հնարավորությունների ավելի լայն տարածում, որպեսզի երկրները կարողանան ներդրումներ կատարել իրենց ժողովրդի համար։

ՄԱԿ-ի անդամ երկրների, Մեծ քսանյակի և միջազգային ֆինանսական հաստատությունների կողմից գումարվող երկամյա գագաթնաժողովները հարթակ կլինեն քննարկելու համաշխարհային տնտեսության առավել ընդգրկուն կառավարումը, համաշխարհային ֆինանսական համակարգի անհավասարությունը կրճատելուն միտված բարեփոխումները, և ԿԶՆ-ների արագացված ֆինանսավորումը։ 

Երկրների վարկային ցուցանիշները և ֆինանսավորման հասանելիությունը որոշող պայմանները հաճախ զարգացող երկրներին անբարենպաստ վիճակում են դնում զարգացած երկրների համեմատ, և դա պետք է փոխվի։

Մեր ընդհանուր օրակարգը կոչ է անում պետական և մասնավոր ֆինանսավորման բոլոր ձևերը համապատասխանեցնել ԿԶՆ-ներին և Փարիզի համաձայնագրին։

ՄԱԿ-ի պարենային համակարգերի գագաթնաժողովը և Հռոմում  Պարենային համակարգերի համակարգման կենտրոնը  համաշխարհային սովի աճը կանխելու և 2-րդ ԿԶՆ-ին հասնելուն միտված քայլեր են։

Աշխատատեղերի և սոցիալական պաշտպանության գլոբալ աքսելերատորն ուղղված է սոցիալական պաշտպանության զանգվածային ընդլայնմանը և  արժանապատիվ աշխատատեղերի ստեղծմանը խնամքի, թվային, կանաչ տնտեսությունների և այլ ոլորտներում։

ՄԱԿ-ի երկրների թիմերում տեսնում եմ հրատապ կարևորության հինգ ոլորտներ, եթե ցանկանում ենք արդարացնել այս մեծ սպասումները։

Նախ՝ պետք է ապահովենք, որ մեր թիմերն ունենան հատուկ հմտություններ, իրազեկվածության մակարդակ և կազմ՝ աջակցելու երկրների էներգետիկայի, պարենային համակարգերի, թվային կապի և այլ ռազմավարական ոլորտներում անցումային փուլերում։ 

Բարեփոխումների միջոցով արդեն տեսել ենք՝ ինչպես կարող է մասնագիտական փորձը, ինչպիսին են՝ տարածաշրջանային տնտեսական հանձնաժողովները, մասնագիտացված գործակալությունները, նպաստել  ներդրումների ավելացմանը համատեղ առաջնահերթություններին հասնելիս։

Երկրորդ, պետք է առավելագույնս օգտվենք մշտական համակարգողի համախմբող դերից՝ օգնելով կառավարություններին ընդլայնել և բարելավել գործընկերությունները, գիտելիքը, ֆինանսավորումը և զարգացմանը միտված լուծումները։

Երրորդ, պետք է փոխենք մեր մոտեցումը համագործակցության նկատմամբ, որտեղ փոխազդում են մարդասիրական, զարգացման և անվտանգության մարտահրավերները, եթե ցանկանում ենք հասնել ԿԶՆ-ներին: Քսան տարվա քննարկումներից հետո դա դեռևս տեղի չի ունենում անհրաժեշտ մասշտաբով։

Խոսքը մանդատների կամ ռեսուրսների անհստակության մասին չէ, այլ ապահովելու, որ մեր ռեսուրսները համահունչ տրամադրվեն՝ աջակցելու երկրներին իրենց կայուն զարգացման առաջնահերթություններում։

Չորրորդ, պետք է շարունակենք բարձրացնել արդյունավետությունը և  մեր բիզնես գործառնությունների օգտակարությունը, այնպես, որ յուրաքանչյուր գումար տեղին օգտագործվի։ 

Ի վերջո, պետք է ամրապնդենք համագործակցությունը տարածաշրջանային մակարդակում՝ զարգացման համակարգի բարեփոխման ամենաբարդ տարրերից մեկին՝ մշտական համակարգողներին և երկրների թիմերին աջակցելու նպատակով տարածաշրջանային փորձը մեկտեղելու համար։

Նշվածներից ոչ մեկին հնարավոր չէ հասնել առանց ՄԱԿ-ի զարգացման համակարգի համարժեք, կանխատեսելի և կայուն ֆինանսավորման։ Սա պարտադիր է հավաքական աշխատանքի և ամբողջականացման համար խթաններ ստեղծելու տեսանկյունից։

Անդամ երկրները և սուբյեկտները առաջընթաց են գրանցել Ֆինանսավորման համաձայնագրի ձեռքբերման հարցում։

Բայց դա բավարար չէ անհրաժեշտ հիմնարար փոփոխությունների համար։ Անհրաժեշտ է Ֆինանսավորման համաձայնագրի պարտավորությունների լիարժեք կատարում։

Դրան հասնելու համար մեզ անհրաժեշտ է, որ բոլոր գործընկերները համապատասխանեցնեն իրենց ֆինանսավորումը, որպեսզի կարողանանք ամբողջական աջակցություն տրամադրել Կայուն զարգացման նպատակներն առաջ մղելու համար։

Սա ներառում է մարդասիրական և զարգացման ոլորտում գործունեության ֆինանսավորման միավորում։

Ինձ ոգևորեց ձեր հանձնառությունը՝ ապահովելու մշտական համակարգողի  համակարգի 281 միլիոն դոլար բյուջեի ամբողջական ֆինանսավորումը: Այնուամենայնիվ, 215 միլիոն դոլարի չափով ֆինանսավորման միջոցներ դեռևս չեն բավականացնում։

Կշարունակեմ իմ լիազորությունների սահմաններում ձեռնարկել բոլոր միջոցները` ապահովելու զարգացման համակարգման  լիարժեք ֆինանսավորվող համակարգ և կվերահսկեմ հաջորդ տարվա ֆինանսավորման մոդելը: Անհրաժեշտության դեպքում, դարձյալ կներկայացնեմ նախկինում արված առաջարկություններս՝ անդամ երկրների կողմից դիտարկման համար։

Ողջունում եմ Գլխավոր ասամբլեայի կողմից ՄԱԿ-ի Տնտեսական և սոցիալական խորհրդի զարգացմանը միտված օպերատիվ գործունեությանը նվիրված հատվածի վերահաստատումը՝ որպես հաշվետվողականության հարթակ ՄԱԿ-ի զարգացման, մշտական համակարգողի և ՄԱԿ-ի ամբողջ համակարգի գործունեության համար։

Մեր Ընդհանուր օրակարգը նաև կոչ է անում անդամ երկրների դիտարկել ղեկավար մարմինների և զարգացման գործակալությունների ֆինանսավորման առավել սերտ համաձայնեցման հարցը։ Խրախուսում եմ այս թեմայով հետագա քննարկումների ծավալումը։

Ուրախ եմ տեսնել, որ կառավարությունները էլ ավելի են գոհանում ՄԱԿ-ի զարգացման համակարգի կողմից ցուցաբերվող աջակցությունից։

Այժմ շատ ավելի մոտ ենք բարեփոխումներ կատարելու մեր ընդհանուր նպատակներին։

Սակայն աշխարհի առջև ծառացած բազմաթիվ ճգնաժամերը էլ ավելի են բարձրացնում նշաձողը։

Գիտենք լուծումները, և պատրաստ ենք ընդլայնել դրանք անդամ երկրների ակնկալիքները բավարարելու համար:

Առաջիկա տարիներին կպահանջվեն շատ ավելի ուժեղ առաջնորդություն և ձգտումներ բոլոր մակարդակներում։

Պետք է ավելի բարձրանանք՝ փրկելու ԿԶՆ-ները և հավատարիմ մնանք առողջ մոլորակի վրա խաղաղության, արժանապատվության և բարգավաճման մեր խոստմանը։

Շնորհակալություն։