Երեխաներն են կրում աշխարհում ծայրահեղ աղքատության կրճատման առաջընթացի հապաղման հետևանքները - ՅՈՒՆԻՍԵՖ, Համաշխարհային բանկ

Ըստ ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի և Համաշխարհային բանկի այսօր հրապարակված նոր վերլուծության, աշխարհում 333 միլիոն երեխա, այն է՝ յուրաքանչյուր 6-ից 1-ը, ապրում է ծայրահեղ աղքատության մեջ:

 

«Նյութական աղքատության համաշխարհային միտումներն ըստ աղքատության միջազգային շեմի» վերլուծությունը, որն առաջին անգամ է անդրադառնում ծայրահեղ աղքատության միտումներին, բացահայտում է, որ օրական 2.15 ԱՄՆ դոլարից պակաս եկամուտով ապրող երեխաների թիվը 383 միլիոնից նվազել է մինչև 333 միլիոն (կամ 13 տոկոս) 2013-2022 թվականներին: Այնուհանդերձ, ՔՈՎԻԴ-19 համավարակի տնտեսական ազդեցությունն  այդ առաջընթացը կանխել է երեք տարով, այն է՝ 30 միլիոնից ավել երեխա շարունակում է ապրել ծայրահեղ աղքատության մեջ, քան կանխատեսվում էր ՔՈՎԻԴ-19-ով պայմանավորված խափանումների բացակայության դեպքում։

 

Վերլուծությունը, որը հրապարակվել է Միավորված ազգերի կազմակերպության Գլխավոր ասամբլեայի բարձր մակարդակի հանդիպումների շաբաթվան ընդառաջ (սեպտեմբերի 18-ից 22-ը), երբ համաշխարհային առաջնորդները, ի թիվս այլ բաների, կհանդիպեն՝ քննարկելու Կայուն զարգացման նպատակների (ԿԶՆ) միջնարդյունքները: Վերլուծության միջոցով մասնագետներն ահազանգում են, որ աղքատության կրճատման ներկայիս տեմպերով, մինչև 2030 թվականը մանկական ծայրահեղ աղքատությանը վերջ դնելու ԿԶՆ-ի նպատակը չի իրականացվի:

«Յոթ տարի առաջ աշխարհը խոստացավ վերջ տալ մանկական ծայրահեղ աղքատությանը մինչև 2030 թվականը: Մենք առաջընթաց ենք գրանցել՝ ցույց տալով, որ ճիշտ ներդրումների և կամքի դեպքում միլիոնավոր երեխաներին աղքատության արատավոր շրջանից դուրս բերելու միջոց կա», - նշել է ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի գործադիր տնօրեն Քեթրին Ռասըլը: «Սակայն բարդացող ճգնաժամերը՝ ՔՈՎԻԴ-19-ի, հակամարտությունների, կլիմայի փոփոխության և տնտեսական ցնցումների հետևանքով կանգնեցրել են առաջընթացը և միլիոնավոր երեխաների թողել ծայրահեղ աղքատության մեջ: Մենք չենք կարող այս երեխաներին հուսախաբ անել։ Մանկական աղքատությանը վերջ դնելը քաղաքականության որոշում է: Պետք է կրկնապատկել ջանքերը՝ անդրադառնալու աղքատության հիմնական պատճառներին՝ միևնույն ժամանակ երեխաներին ապահովելով անհրաժեշտ ծառայություններով, ինչպիսիք են կրթությունը, սնուցումը, առողջապահությունը և սոցիալական պաշտպանությունը»:

Վերլուծության համաձայն՝ աշխարհի բոլոր տարածաշրջաններում ծայրահեղ աղքատության մակարդակի կայուն անկում է գրանցվել, բացառությամբ Մերձավոր Արևելքի և Հյուսիսային Աֆրիկայի: Ենթասահարյան Աֆրիկայում են բնակվում ծայրահեղ աղքատության մեջ ապրող երեխաների 40 տոկոսը: Այստեղ վերջին տասնամյակում գրանցվել է աղքատության աճի ամենամեծ մասնաբաժինը՝ 2013 թվականի 54,8 տոկոսից 2022 թվականին հասնելով 71,1 տոկոսի։ Դա պայմանավորված է մի շարք գործոններով, այդ թվում՝ բնակչության արագ աճով, սոցիալական պաշտպանության սահմանափակ միջոցներով և համաշխարհային մարտահրավերներով, այդ թվում՝ ՔՈՎԻԴ -19-ով, հակամարտություններով և կլիմայական աղետներով:

 

Աշխարհում երեխաները կազմում են ծայրահեղ աղքատների ավելի քան 50 տոկոսը, չնայած որ կազմում են աշխարհի բնակչության միայն մեկ երրորդը: Մեծահասակների համեմատ, երեխաներն ավելի քան երկու անգամ ավելի հավանական է (15,8 տոկոս՝ 6,6 տոկոսի դիմաց), որ ապրեն ծայրահեղ աղքատ տնային տնտեսություններում՝ չունենալով պարեն, սանիտարական պայմաններ, կացարան, առողջապահություն և կրթություն, որն անհրաժեշտ է կյանքի պահպանման և զարգացման համար:

 

Առավել խոցելի երեխաները, ինչպիսիք են գյուղաբնակները և այն երեխաները, որոնք ապրում են տնային տնտեսություններում, որտեղ տան գլուխը կրթություն կամ բավարար կրթություն չունի, զգալիորեն ավելի շատ են տուժում ծայրահեղ աղքատությունից: Զեկույցի համաձայն՝ հակամարտություններից և անկայուն իրավիճակների պատճառով տուժած երկրներում 3 երեխայից 1-ը ապրում է ծայրահեղ աղքատ տնային տնտեսություններում, մինչդեռ կայուն իրավիճակներում ապրող երկրներում 10-ից 1-ն է ապրում ծայրահեղ աղքատության մեջ:

 

Ծայրահեղ աղքատությանը և համավարակի պատճառով տեղի ունեցած հետընթացին վերջ տալու համար ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ն ու Համաշխարհային բանկը կոչ են անում կառավարություններին և գործընկերներին՝

• Շարունակական կերպով ուշադրության կենտրոնում պահել ցածր միջին և ցածր եկամուտ ունեցող երկրներում և անկայուն իրավիճակներում ծայրահեղ աղքատության մեջ ապրող երեխաներին:
• Առաջնահերթություն տալ մանկական աղքատության հաղթահարման օրակարգին, այդ թվում երեխաների սոցիալական պաշտպանության ծածկույթի ընդլայնմանը:
• Նախագծել հանրային քաղաքականության բազմաճյուղ փաթեթ՝ հասնելու բազմազավակ տնային տնտեսություններին, փոքր երեխաներ ունեցողներին և գյուղաբնակներին: Օրինակ՝ ապացուցված է, որ հօգուտ փոքր տարիքի երեխաների արված ներդրումներն օգնում են հաղթահարել աղքատության միջսերնդային շղթան ՝ դրականորեն ներազդելով անհատի, ընտանիքի և հասարակության վրա:
• Ընդլայնել երեխայի համընդհանուր նպաստների հասանելիությունը՝ որպես մանկական աղքատության նվազեցման ապացուցված արդյունավետ միջոց:
• Մշակել սոցիալական պաշտպանության ներառական ծրագրեր՝ հաշվի առնելով հաշմանդամության ունեցող անձանց կամ սեռով պայմանավորված առանձնահատկությունները:

Իրավիճակը Հայաստանում՝

Ըստ վերլուծության, Հայաստանում 1, 510 երեխա է ապրում  օրական 2,15 ԱՄՆ դոլարից պակաս գումարով, այն է՝ ծայրահեղ աղքատության պայմաններում, իսկ 52,730 երեխա ապրում է օրական 3,65 ԱՄՆ դոլարից պակաս գումարով, այն է՝ չափավոր աղքատ է: